بررسی ولایت از دیدگاه حکیم ترمذی و ابن عربی

چکیده یکی از موضوعات مهم و اساسی در عرفان و تصوف اسلامی، موضوع ولایت است؛ اگرچه این موضوع ریشه در قرآن و حدیث دارد؛ اما طرح این موضوع به صورت مدوّن و در قالب یک نظریه در قرن سوم هجری و با تألیف کتاب سیره الاولیاء توسط حکیم ترمذی صورت گرفت. نظریات حکیم در موضوع ولایت الگویی برای عرفا و صوفیه در دوره های بعد شد و برآنها تأثیر نهاد. از مهمترین این عرفا، ابن عربی از عرفای بزرگ تصوف اسلامی در قرن هفتم هجری است که با الهام از حکیم ترمذی به بسط این نظریه پرداخته است. هدف از این پژوهش، بررسی موضوع ولایت از دیدگاه عرفانی عرفای بزرگ به ویژه حکیم ترمذی و ابن عربی است روش پژوهش به روش مقایسه ای و بر پایه ی مطالعات کتابخانه ای است. نتایج نشان می دهد، اگرچه ابن عربی در این موضوع متأثر از حکیم می باشد؛ اما وی با بهره گیری از افکار و اندیشه-های مختلف بسیار فراتر از او رفته، و به بسط این نظریه پرداخته است. وی با استناد به مکاشفات خود طبقه بندی جدیدی از اولیاء ارائه داده و در مبحث ختم بر خلاف حکیم سخنان وی پریشان و همراه با ادعای ختم ولایت است. واژگان کلیدی:حکیم ترمذی، ولایت، ختم ولایت، ولی،ولایت مطلقه، ولایت مقیده، انسان کامل